Over de tactiek van sommige Nederlandse ID-aanhangers

Volgende week wordt in Lisse een lezing gehouden over Intelligent Design. Gaat het hier om een onschuldige lezing, door een expert op het gebied van biologie en ID? Of is er met deze lezing meer aan de hand? Taede Smedes, godsdienstfilosoof en theoloog en gespecialiseerd in de interactie van theologie en natuurwetenschap, vermoedt het ergste.

HILLEGOM – In de Verenigde Staten is er de laatste jaren veel ophef geweest over Intelligent Design. Het is met name de sociaal-culturele pool van de ID-beweging die voor veel onrust zorgt. Deze pool wil ID vooral als ideologie verspreiden om zo de Amerikaanse samenleving te hervormen naar een evangelicaal-christelijk moreel ideaal. ID is het instrument om deze ideologie te implementeren. Juist door ID als wetenschappelijke theorie op te voeren, hopen ID-aanhangers dat het onderliggende (christelijke) gedachtengoed van ID de samenleving zal doordesemen om zo een nieuw christelijk-moreel bewustzijn tot stand te brengen.

Is zoiets ook in Nederland aan de orde? Ik ben er niet van overtuigd dat Nederlandse ID-sympathisanten als Cees Dekker en Ronald Meester een achterliggende evangelicaal-christelijke en morele ideologie proberen te implementeren in de Nederlandse samenleving. Toch blijken er wel degelijk ID-aanhangers in Nederland te zijn die hun best doen Nederland te hervormen in de richting van ID-idealen. Een voorbeeld hiervan is dr. Evert van der Heide.

Gisteren ontvingen we De Weekendkrant die in Hillegom en omgeving wordt verspreid. Hierin werd een lezing aangekondigd van dr. E. van der Heide, wetenschappelijk gepromoveerd chemicus, over de vraag “Hoe zit het nu eigenlijk met Intelligent Design?” De lezing wordt alsvolgt aangekondigd:

“Als een van de weinigen in ons land (!) volgt hij de discussie over het wel/niet bestaan van een intelligente ‘ontwerper’ op wetenschappelijk niveau en heeft daarover ook gepubliceerd. … Probleem is dat we als argeloze lezers van krantenartikelen ons geen goed beeld kunnen vormen van deze discussie. Intelligent Design is als wetenschappelijke theorie (!) al moeilijk te begrijpen en de evolutietheorie is ook niet meer zo simpel als vroeger. … Hoe zat het ook al weer met de uitgestorven dinosauriërs, met de Ark van Noach (!), met de afstamming van de apen (of waren het toch de cavia’s?), het ontstaan van leven den hoe moderne gen- en dna-technieken worden gebruikt om wetenschappelijke feiten vast te stellen, enzovoort.” (Bron: De Weekendkrant, 11 november 2006, p. 13)

(De lezing zal plaatsvinden op donderdag 16 november, om 20.00 uur in de Grote Kerk aan de Heereweg/Vierkant in Lisse.)

Van der Heide doet blijkbaar nogal moeite om zich hier als een expert op het gebied van ID te profileren. Hij stelt zich op als ‘een van de weinigen die zich in Nederland met de discussie op wetenschappelijk niveau bemoeien’, een bewering die stellig onwaar is. Maar wie is deze meneer Van der Heide? En is hij werkelijk een expert? En heeft hij echt gepubliceerd over deze zaken om met recht als expert genoemd te kunnen worden?

Wie op Google zoekt, vindt al gauw dat Van der Heide een chemicus is en werkzaam bij het Shell Research and Technology Center in Amsterdam. Voor veel mensen die niet gestudeerd hebben, klinkt dit wellicht indrukwekkend in de oren. Hij heeft zijn medewerking verleend aan het ID-symposium van de Evangelische Hogeschool Amersfoort op 28 oktober 2005 (zie http://www.vergadering.nu/leesmap20050819ehsymposium-id.htm). Wat betreft zijn publicaties: op internet kan ik alleen een aantal krantenartikeltjes van zijn hand vinden (bijvoorbeeld http://amsterdam.rkstudentenpastoraat.nl/?n=204 en http://www.nd.nl/htm/dossier/geloof_en_wetenschap/artikelen/050701a.htm), maar geen substantiële publicaties. Dat in het krantenartikel van De Weekendkrant aan de Ark van Noach wordt gerefereerd, doet bij mij echter allerlei alarmbellen rinkelen. Immers, de Ark van Noach is één van die bijbelse verhalen die door middel van een letterlijke bijbellezing meestal tot een historische gebeurtenis wordt gemaakt. Veel creationisten hebben pogingen ondernomen om de historiciteit van het zondvloedverhaal en de Ark van Noach te bewijzen – tot nog toe tevergeefs. Is Van der Heide dus een onschuldige speler in het debat? Of hebben we hier met iemand van doen die zijn creationistisch gedachtengoed middels de ID-discussie probeert te profileren? Het blijkt dat laatste te zijn. Op een pagina, waarin wordt opgeroepen om Peter Scheele, de creationistische auteur van Degeneratie, financieel te ondersteunen om een volgend creationistisch boek te schrijven, wordt Van der Heide opgevoerd als een ‘medewerker’ van Scheele en iemand die creationistische publicaties op zijn naam heeft staan (zie http://members.chello.nl/~a.hekstra2/Sponsor%20Peter%20Scheele.htm). De oproep van deze stichting is anti-wetenschappelijk van aard: “Als u van mening bent dat het belangrijk is dat de bijbel als een historisch betrouwbaar boek gezien blijft worden, juist óók als het om de scheppingsgedachte gaat, én als u van mening bent dat de wetenschappelijke claims van het tegendeel rammelen, help ons dan!” Bovendien heeft Van der Heide een boekje geschreven over creationisme getiteld “Toevallig niet: De vijfde internationale conferentie over creationisme” (zie hier voor meer info: http://www.vergadering.nu/boekheidetoevallig.htm en http://www.medema.nl/?item=toonobject&id=2214).

Van der Heide als ID-aanhanger (wat vrij sterk uit zijn hierboven genoemde artikelen op internet naar voren komt) is dus iemand die naar de creationistische pool in het spectrum neigt. De indruk van creationisme wordt nog eens versterkt doordat Van der Heide gestudeerd heeft aan de Evangelische Hogeschool Amersfoort (zie hier: http://www.eh.nl/concept/site.php?pg=111). De EH staat bekend om haar creationistische uitgangspunten. Willem Ouweneel, zelf ooit overtuigd creationist, heeft sterk zijn stempel op deze school gedrukt. (Ouweneel was bovendien één van de sprekers op het EH congres over intelligent design.)

Is Van der Heide een expert op het gebied van de wetenschap achter ID, met name biologie? Hij beweert dat in ieder geval, volgens het krantenartikel van De Weekendkrant. Maar is dat ook zo? Een expert zou mijns inziens een (evolutie)bioloog moeten zijn of tenminste dezelfde gedegen kennis moeten tentoon spreiden als een bioloog kan doen. Maar neem nu eens dit citaat:

“Ten tweede vormt de schoonheid, die we om ons heen zien, een bewijs voor een Ontwerper. Charles Darwin voorzag dit al toen hij een pauwenveer zag: ‘Het zien van een veer in de pauwenstaart, als het mijn blik vangt, maakt dat ik mij onpasselijk voel!’ Deze schoonheid kan niet toevallig zijn ontstaan, omdat het toegevoegde schoonheid is. Schoonheid, die geen direct verband heeft met de functie, kan alleen maar door een ontwerper zijn toegevoegd. Het zingen van vogels, die vaak tot uitzonderlijke muzikale prestaties komen en de menselijke stem zijn andere voorbeelden van deze toegevoegde schoonheid. Zij kunnen onmogelijk met de evolutietheorie verklaard worden.” (Bron: http://www.zoektocht.net/bladen/artikel34.html)

Uit
dit citaat blijkt reeds dat Van der Heide van evolutiebiologie geen kaas heeft gegeten. Wie maandagmiddag 6 november bij de evolutiemiddag van het KNAW aanwezig is geweest, zou dit citaat van Van der Heide met één gebaar als onzin van tafel kunnen vegen (zie de samenvatting van deze middag door Gert Korthof: http://evolutie.blog.com/1233060/). Het blijkt namelijk dat de pauwestaart wel degelijk een functie heeft, namelijk het aantrekken van vrouwtjes voor de voortplanting. Van der Heide is dus duidelijk geen expert op het gebied van evolutiebiologie. Het is duidelijk dat hier een evangelicaal aan het woord is, die sterk lijkt te neigen naar creationistische denkbeelden, en die ID aangrijpt als een instrument om het evangelicale gedachtengoed te verspreiden.

Het lijkt heel onschuldig – wie het krantenartikel van De Weekendkrant leest, denkt dat we hier van doen hebben met iemand die veel van de achtergronden van ID afweet. Een interessante lezing dus. Maar vermoedelijk zal ook Van der Heide door middel van sterke retoriek de wetenschappelijke onkunde van zijn kerkelijke publiek gaan uitbuiten door hen te overladen met ‘bewijzen’ tegen de evolutietheorie die het gelijk van ID zouden moeten aantonen…

En zo wordt ID en in het kielzog daarvan creationisme opnieuw een wetenschappelijke allure verleend, die volstrekt ongepast is en zowel wetenschap als geloof/theologie veel kwaad berokkent. De kerken verenigd in de Protestantse Kerk Nederland (PKN) zouden zich ver van deze praktijken verwijderd moeten houden.

(P.S. Helaas ben ik zelf verhinderd om zelf de lezing in Lisse te bezoeken.)