Van de Beek over Bottenbley – of: waar de theologie het spoor bijster raakt

Ik geef het meteen toe: ik had al niet zo’n hoge pet van de VU-theoloog Bram van de Beek. Ik weet niet precies wat het is, maar het heeft iets te maken met de air die die man over zich heeft, met name in zijn boeken. Hij zit wat mij betreft vaak wat teveel over Gods schouder mee te kijken, en daar houd ik niet zo van. Maar goed, ik besef ook dat het theologisch spectrum in Nederland nogal breed is. Niet iedereen staat met zijn/haar neus dezelfde kant op, en dat geeft ruimte voor discussie. Maar toch. Mijn achting voor de beste man is vandaag toch nog verder gezakt. Van de Beek betuigt zich namelijk als een onverhulde Bottenbley-aanhanger.

Orlando Bottenbley heeft in Drachten een heus imperium opgebouwd. De van oorsprong Surinaamse predikant heeft op het industrieterrein een megakerk laten bouwen, waar zondags honderden overtuigde gelovigen naartoe trekken in evenzovele auto’s, zowaar files in het Friese dorp veroorzakend. Bottenbley noemt zich Baptistengemeente, maar hij is niet aangesloten bij een van de Nederlandse organisaties van Baptistengemeenten. Hij opereert geheel op eigen houtje en zegt wat hem belieft. De mensen die ik ken en die bij Bottenbley kerken, denken fundamentalistisch en radicaal. Het zijn jonge-aarde creationisten en fel gekant tegen allerlei morele normen en waarden die in onze samenleving heersen. Ze geloven in demonen en in het nabijzijnde einde der tijden. Het verhaal gaat dat Bottenbley nog duiveluitdrijving praktiseert. Het gaat er Amerikaans aan toe binnen Bottenbleys beweging. Met alle gevolgen van dien. Ik ken persoonlijk voorbeelden van gezinnen die kapot zijn gegaan omdat een van de ouders een aanhanger van Bottenbley werd. Jongeren die werden uitgestoten door ouders, omdat ze ongehuwd gingen samenwonen of zelfs ongehuwd kinderen kregen. Ouders die hun kinderen hebben verstoten omdat hen verteld was dat die van de duivel bezeten waren. Bottenbley heeft kerkelijk Drachten tot op het bot verdeeld. Bottenbley is geen lieverdje en erg controversieel. Mensen die zich kritisch over Bottenbley uiten, worden geweerd. De kerkenraad is een gesloten bolwerk waarbinnen Bottenbley geen tegenspraak duldt. Het verhaal gaat dat er zondags bouncers bij de deuren van de kerk staan, met foto’s van de mensen die geweerd moeten worden vanwege hun kritiek op Bottenbley. Of al die verhalen nu kloppen of niet, Bottenbley zal echter Van de Beek niet weren – integendeel, ze blijken het uitstekend met elkaar te kunnen vinden.

Vanochtend lees ik op de site van het Friesch Dagblad een artikel van Van de Beeks hand, waarin hij schrijft over de voorspelling die de charismatische sekteleider Orlando Bottenbley heeft gedaan over het einde der tijden. Dat zal komen uiterlijk in 2035. Iedereen die maar een beetje kan nadenken, zou zichzelf met een dergelijke boodschap op het hoofd moeten krabben. Dit riekt naar sektarisme. Maar Van de Beek hoeft er niet zo lang over na te denken. Integendeel, hij schuift Bottenbley nog maar wat veren in zijn gepamperde achterwerk:

Zit Bottenbley fout? Misschien wel, misschien niet (…). Maar dat is helemaal niet het punt waar het Bottenbley om gaat. Het gaat hem niet om voorspellingen zoals bij Di Fiore en Russell. Het gaat hem niet om berekening maar om bekering. En daarmee staat hij voluit in de lijn van de evangelisten en apostelen.

Bottenbley als voortzetting van de bijbelse evangelisten en apostelen – het moet niet gekker worden. Hoe kan een academicus als Van de Beek, nota bene lid van de KNAW, zoiets zeggen? Bottenbley preekt in de lijn van het bijbelboek Openbaring, waarin het keihard gaat over het maken van rigoreuze keuzes:

Dat boek wil christenen troosten en vermanen om vast te houden aan het geloof en te leven in het licht van Christus. Dat is nu precies wat Bottenbley wil: in de chaos van onze tijd, waarin we ons afvragen waar het heengaat, is er de zekerheid dat Christus de Overste van de koningen der aarde is. Het is belangrijk dat weer eens goed te horen én dat in onze oren te knopen.

Van de Beek is het met Bottenbley eens: het gaat om keuzes maken, en wel om de goede keuze, en die is alleen voor Christus. Ik hoor bij Van de Beek zelfs een opgeheven vingertje, wanneer hij schrijft: “Als Hij die het laatste oordeel over deze wereld heeft – dus ook het laatste oordeel over jou heeft – komt, hoe treft Hij jou dan aan?” Nee, dit is geen bangmakerij, zo verzekert Van de Beek ons. Het is ernst: “Het gaat om veel meer: je leven voor de levende God. Hoe dan ook, je zult Hem straks ontmoeten. Hoe staat het er dan voor?”

Van de Beek is het helemaal eens met de strekking van Bottenbley:

Ds. Bottenbley wil de ernst van het komen van Christus ons na aan het hart leggen. Hij doet dat door de wederkomst nabij te brengen – hoewel vijfentwintig jaar al lang is voor mensen die leven bij de waan van de dag. Hij wil laten zien dat een leven voor God geen uitstel verdraagt.

Daarom spreekt Hij over het spoedige komen van de Here. Hij is daarbij in goed gezelschap: Paulus, Petrus, Johannes en ook ene Jezus van Nazareth. ‘De Mensenzoon komt als een dief in de nacht.’ Onverwacht is Hij er. Niemand weet wanneer Hij komt – ‘van die ure weet niemand’. Dat zegt Hij niet om daarmee ons een wapen in handen te geven om de oproep van Bottenbley naast ons neer te leggen. Veeleer scherpt Hij de boodschap nog aan: je weet nooit wanneer Hij komt, misschien vannacht al – en ben je dan bereid? Of leven we als rijke of arme dwazen?

Van de Beek eindigt met een oproep aan de lezers van het Friesch Dagblad om de PKN massaal te verlaten en zich aan te sluiten bij de beweging van Bottenbley:

Ik hoop dat velen naar de diensten van Bottenbley komen, al is het maar omdat ze gehoord hebben dat hij het eind van de wereld heeft berekend. Misschien dat ze in de kerk dan horen wat hij hun werkelijk te zeggen heeft.

Wat mij betreft mag de KNAW daarmee Van de Beek royeren. Zo iemand heeft zijn geloofwaardigheid verspeeld en kan geen woordvoerder voor de Nederlandse theologie zijn. Een dergelijke oproep om zich bij een sekte aan te sluiten waarbij geen vrijheid van meningsuiting wordt gepraktiseerd en kritisch denken uit den boze is, past een academisch theoloog niet. Van de Beek heeft alleen een paar preken van Bottenbley beluisterd, en kent het sektarisch gehalte van wat deze religieuze fanaat van zijn kansel verkondigt zo te zien vrijwel niet (Bottenbley gelooft nog in demonen en bezetenheid, de evolutie is een satanische theorie, en hij verkettert alles wat naar moderniteit riekt). Zelfs de EO, die enkele jaren geleden Bottenbley veel zendtijd gaf, heeft deze man opzij gezet vanwege wat al te rigoreuze uitspraken. Bottenbley polariseert. En hij verscheurt. En Van de Beek roept Nederland (of in ieder geval Friesland) op om die man te volgen?

Wat ik ook niet begrijp, is dat hij met zijn boodschap de grote groepen moslims aan zijn eigen VU tot arme dwazen bestempelt. Immers, zij volgen Jezus niet, hebben dus de keus gemaakt tegen Jezus en voor Mohammed, en zijn daarmee voor de verdoemenis bestemd. Maar goed, ze studeren aan de VU en brengen daarmee geld in het VU-laatje, je houdt ze dus liever te vriend, dat begrijp zelfs ik. En misschien heeft Van de Beek zelfs het idee dat een paar jaar studeren aan de VU iedereen – gelovig, ongelovig of fout-gelovig – voor de eeuwigheid redt.

Van de Beek verheerlijkt en legitimeert het sektarische gedachtengoed van Bottenbley. Van de Beek is een academicus, en nota bene lid van de Nederlandse Royal Society (de KNAW). Dat brengt grote verantwoordelijkheid met zich mee, niet in de eerste plaats het gebruik van gezond verstand. Van de Beek wil mensen tot een keus dwingen, een keus die hijzelf blijkbaar al gemaakt heeft, een keus tussen wit en zwart en zonder grijsgebied, en wie niet vóór is, is automatisch tégen. Zo dreigt Van de Beek zelf af te zakken naar sektarisch gedachtegoed, en dreigt daarmee de hele Nederlandse academische theologie in diskrediet te brengen.

Aanvulling, 15.17 uur: Dat Van de Beeks artikel is opgevat als een legitimering van Bottenbleys sektarische ideeën door een academicus is goed te zien, voor wie even op Google zoekt. Het FD-artikel is door een heel aantal evangelicale websites en blogs goedkeurend ontvangen. En het staat prominent op de nieuws-website van de Bethelkerk zelf (die zo te zien niet erg vaak ververst wordt).

Aanvulling, 16/02/2011, 10.01 uur: Lees en huiver. Een samenvatting van een kerkdienst van Bottenbley en de manier waarop hij tegen homoseksualiteit aankijkt, is hier te vinden: http://petra.punt.nl/#398745. In Nederland hebben het over onverdraagzame imams en we verketteren de Islam in Nederland, terwijl we niet zien wat voor idioten – excusez le mot – zich ook onder christenen bevinden. Ik merk dat ik steeds onverdraagzamer word door deze religieuze onverdraagzaamheid. (Aanvulling, 26/11/2017: De oorspronkelijke link werkt niet meer, het artikel is nog wel hier te vinden: https://goedgelovig.wordpress.com/2011/02/20/different-in-drachten/.

4 gedachten over “Van de Beek over Bottenbley – of: waar de theologie het spoor bijster raakt”

  1. Leuk dat je over Bottenbley schrijft! ik heb wel eens wat interviews van hem gelezen. Niks mis met die man, hij heeft een groot hart, waar zoals je ziet veel mensen in passen.
    Die bron bij de aanvulling komt die nou zo betrouwbaar over? een foto met een schaarsgeklede dame, vloekend(is toch niet nodig?), lijkt niet echt serieus.
    Maar over voorspellingen, wat is daar mis mee? je ziet het vanzelf toch?
    Keuzes maken omdat het einde der tijden nabij is? ook het feit dat je dood kan gaan lijkt me op zich een goede reden om na te denken en goede keuzes te maken.
    Je hebt gelijk dat er veel misstanden zijn en fouten door mensen gemaakt worden. Jezus zegt, oordeelt niet en veroordeelt niet maar dat vinden christenen blijkbaar ook zo vreselijk moeilijk.
    Jezus hart stoomt over van liefde voor mensen en dat is wat christenen meer moeten laten zien. God met alles wat je hebt lief hebben en je naaste als jezelf.
    Ik denk dan aan het verhaal van de samaritaanse vrouw. Jezus kent haar en weet alles over haar en hij begint heel subtiel over water, dat hij levend water heeft waar je nooit meer dorst van krijgt. Deze vrouw had blijkbaar mega dorst naar liefde o.i.d. aangezien ze met een 5e man bezig was en Jezus zegt eigenlijk dat ze bij hem moet komen om die innerlijke dorst te stillen.
    Ik denk(weet) als je dat levend water, levend brood, opnieuw geboren worden ervaart, dat dat zo overweldigend is, dat al die issues heel klein zijn en er niet toedoen maar omdat je merkt wat jezus je heeft gegeven, iets heel sterks in je heeft geplant, zoveel liefde etc. dat je denkt, wat hij zegt is goed ,dan maak je van die issues niet zon punt meer.
    christenen veroordelen vaak maar dat kan dus eigenlijk niet als je jezus wilt volgen.
    maar je hoeft je mond ook niet te houden in wat jezelf meemaakt of bezighoudt als het een groot onderdeel van je leven is. waar je hart vol van is….(gaat niet per se over issues)
    aan de andere kant zegt jezus zelf in luc 12
    49 Ik ben gekomen om op aarde een vuur te ontsteken, en wat zou ik graag willen dat het al brandde! 50 Ik moet een doop ondergaan, en ik word hevig gekweld zolang die niet volbracht is. 51 Denken jullie dat ik gekomen ben om vrede te brengen op aarde? Geenszins, zeg ik jullie, ik kom verdeeldheid brengen. 52 Vanaf heden zullen vijf in één huis verdeeld zijn: drie tegen twee en twee tegen drie. 53 De vader zal tegenover zijn zoon staan en de zoon tegenover zijn vader, de moeder tegenover haar dochter en de dochter tegenover haar moeder, de schoonmoeder tegenover haar schoondochter en de schoondochter tegenover haar schoonmoeder.’
    En dat is de realiteit van vandaag in heel veel landen en misschien ook hier.
    Ook nicodemus in johannes 3. Hij, als goed geschoold, hoog in aanzien, komt in de nacht bij Jezus (man van het volk, zonder opleiding)(niet te opvallend want anders denkt men…..) want het intrigeert hem maar hij snapt het niet , hoe het zit. Opnieuw geboren worden. ( uit de schil, je eigen beperkte wereld ) geestelijk.
    Dat is pas een issue.

  2. Wat een ontzettend vreemd verhaal. Dat je het niet eens bent met zijn ideeën is 1 ding. Maar dat er bouncers bij de deuren zouden staan??. Het is bijna lachwekkend. Gewone gemeenteleden zijn gastheren en gastvrouwen. En willen iedereen welkom heten. Wat een ongenuanceerd verhaal is dit.

  3. De kerk van Bottenbley neigt wel degelijk naar radicalisme en een sekte. Wij zijn er een paar keer geweest en hebben gemerkt dat de mensen (met name als je niet tot de leden behoort) allemaal goed bekeken en geobserveerd werden. Bottenbley zelf wist ook precies wie er wel en niet eerder was geweest. En dat met zoveel mensen. De muziek kwam prettig en vrolijk over, maar wat er verteld werd schokte ons. Een meisje vertelde dat ze met andere jongeren in Amsterdam was geweest om daar de zieke mensen (homofielen) te vertellen dat ze zich tot God moesten keren, zodat ze van de verkeerde neigingen verlost werden! Wie is hier nou ziek.
    Bottenbley keert zich ook radicaal tegen bijv. yoga (op basis van het geloof waaruit dit voorkomt, nl. het hindoeïsme). Yoga zou nl in strijd zijn met de Bijbel. Een fysiotherapeut legt dit op een website helemaal uit en misbruikt hiervoor de Bijbel. Samen op Weg met Bottenbley is nog mijlenver weg.

  4. Taede,
    Je maakt er een rommeltje van. Van de Beek spreekt de hoop uit dat mensen diensten van Bottenbley gaan bezoeken. Op basis daarvan vind jij dat hij als KNAW lid geroyeerd moet worden. Ook vind je dat hij dat niet mag zeggen omdat moslims daardoor gekwetst worden en vervolgens spui je allerlei suggestieve verdachtmakingen in de richting van Van de Beek. Sorry maar ik vind dit niet sterk allemaal. Vooral omdat mijn indruk is dat jij jezelf wilt profileren als een zorgvuldig en gedegen wetenschapper en onderzoeker. Dan val je nu behoorlijk van je sokkel. Al was het alleen maar omdat je je baseert op verhalen van de Bethel kerk waarvan je notabene zelf al aangeeft dat je niet weet of ze wel of niet kloppen.
    Jammer. Ik dacht dat jouw persoontje in de (andere) discussie over verhouding geloof en wetenschap een lezenswaardige leverde. Daar ben ik gezien je rommelige gedachtengang in dit artikel helaas wat minder positief over geworden.

Reacties zijn gesloten.