Tot mijn grote verrassing vond ik vanochtend in mijn brievenbus mijn twee ‘vertalersexemplaren’ van het boek van Gary Gutting, Over God: Filosofen spreken zich uit over religieus geloof dat binnenkort verschijnt. Ik ben in de eerste maanden van 2017 hard bezig geweest om dit boek uit het Engels te vertalen voor Amsterdam University Press. Een zeer plezierige bezigheid, aangezien godsdienstfilosofie mijn vakgebied is en ik de taal ervan goed ken. De oorspronkelijke titel luidt Talking God: Philosophers on Belief (New York: Norton 2017). Naast de vertaling schreef ik ook de inleiding van het boek.
Ik ben met name trots op het feit dat er weer eens een echt origineel godsdienstfilosofisch werk in het Nederlands verschijnt. Nu eens geen boek over godsbewijzen, maar wat mij betreft een veel interessantere invalshoek. Aanleiding voor het boek was namelijk Guttings bezorgdheid over de rationaliteit van filosofen. Volgens peilingen blijkt namelijk dat zo’n 73 procent van de Amerikaanse filosofen zichzelf atheïst, 15 procent gelovig en slechts 6 procent agnost noemt. Gutting was daarover behoorlijk verbaasd. ‘Ik had verwacht dat een groot deel zichzelf zou hebben geïdentificeerd als agnost’, schrijft hij.
Want wat wil het geval? Godsdienstfilosofen zeggen dat het bij een rationele houding draait om louter argumenten. En veel godsdienstfilosofen – gelovig én ongelovig – erkennen ronduit dat dat de argumenten tégen het bestaan van God niet meer of minder overtuigingskracht hebben dan de argumenten vóór het bestaan van God. De weegschaal is dus in evenwicht. Maar dat betekent dat geen van beide kanten bij voorbaat sterkere argumenten heeft dan de tegenpartij. Rationeel gesproken zou agnosticisme dan de positie zijn die de meeste filosofen zouden moeten innemen.
Gutting vond het dus ronduit opmerkelijk dat de peilingen iets heel anders laten zien. En hij vroeg zich dan ook af welke argumenten filosofen hebben om de neutrale of ‘middenpositie’ van agnosticisme te verlaten en te kiezen voor een meer uitgesproken positie ten aanzien van theïsme of atheïsme. Houden filosofen soms de beste argumenten achter de hand? Of zijn ze ‘ook maar mensen’ en blijken ze dus achter hun professionele façade toch heel wat minder rationeel?
Deze kwestie vormde voor Gutting aanleiding om een heel aantal filosofen te interviewen voor zijn weblog dat hij op de website van de New York Times bijhoudt. In die interviews ondervraagt hij filosofen als Alvin Plantinga, John Caputo, Philip Kitcher, Tim Maudlin, Michael Ruse en een heel aantal anderen naar hun ideeën over God, over geloof en wetenschap, over rationaliteit van geloof en ongeloof, over atheïsme en theïsme, over moraal, over het idee van religie als godsdienst, over de verhouding tussen verschillende religies onderling, etcetera. Die interessante interviews zijn in het boek Over God gebundeld. En nu dus in het Nederlands beschikbaar.
Ik weet niet wanneer het boek in de boekwinkels ligt. Dat ik twee exemplaren toegestuurd heb gekregen, betekent dat het boek gedrukt is. Op de website van AUP en Bol.com staat echter vermeld dat het boek 29 september verschijnt (dat lijkt me rijkelijk laat). Ik vermoed zelf dat het boek binnen hooguit enkele weken in de boekwinkels zal liggen.
Over God: Filosofen spreken zich uit over religies geloof.
Gary Gutting (vertaald en ingeleid door Taede A. Smedes).
Amsterdam University Press, 2017. Paperback (ook als ebook verkrijgbaar). 215 pp.
ISBN 9789462987029. € 19,99
Benieuwd naar dit boek, dat ik nog niet kende.
Zonder het nog gelezen te hebben: wat me wel een behoorlijke beperking lijkt, is dat de filosofen van Amerikaanse origine zijn – geloofsbeleving in de VS en de impact op het denken en dagelijks leven is toch behoorlijk verschillend daar dan hier voor Nederlanders – waar de vertaling voor bedoeld is.
Hans,
Amerikaanse en Nederlandse religiositeit zijn inderdaad verschillend, maar hier gaat het om het denken en argumenteren over geloof, en dat staat los van die religiositeit zelf. Dat de filosofen in dit boek Amerikanen zijn, is in mijn ogen juist een verademing, omdat het laat zien hoeveel meer de discipline van godsdienstfilosofie is dan (hopeloos) gedoe over godsbewijzen – waar de Nederlandse godsdienstwijsgerige discussies zich de afgelopen jaren vrijwel louter toe beperkt hebben.
Ik ben de Engelstalige versie via Kindle aan het lezen en vind het zeker een verademing
Gutting besteedt niet alleen aandacht aan theïsten en atheïsten (in soorten en maten) maar ook aan niet monotheïstische religies boeddhisme en hindoeisme (nog niet gelezen)
Om die reden zou m.i. niet over ‘godsdiensten’ maar over ‘religies’ gesproken moeten worden.
Taede Smedes,
In Zomergasten merkte Frans de Waal op dat hij niet zozeer een atheïst was, maar een apathist. Voor mij betekent God dermate weinig dat je mij niet eens een atheïst zou mogen noemen, dus die opmerking was mij uit het hart gegrepen. Hoe dit ook zij, bij rationeel religieus geloof zou verondersteld kunnen worden dat objectieve feiten daarbij de doorslaggevende rol spelen. Of je wel of niet in de waarheid van objectieve feiten gelooft is uiteraard relvant voor het bedrijven van wetenschap. Volgens mij laat geloof, ook seculier geloof, zich echter niet leiden door objectieve feiten maar door innerlijke overtuiging.
Ik meen dat jij en een zekere Steven ooit wel eens beaamd hebben dat -ook al zou de Bijbel niet waar zijn- dit jullie geloof niet zou aantasten. Destijds begreep ik dat niet maar nu lijkt dat wel het geval te zijn. Waar wetenschap ophoudt blijft alleen nog intuïtie, voor religieuze gelovigen is die blijkbaar goddelijk en dat moeten zij helemaal zelf weten. Echter, hoe men in dergelijke situaties handelt is belangrijk en als dat niet deugt zou dat niet getolereerd mogen worden. Volgens mij zou de discussie alleen maar moeten gaan over wat al of niet deugt, niet over God, niet over de Bijbel en zeker niet over objectieve feiten.