Anselmus, de diepgelovige twijfelaar

Eén van de belangrijkste teksten uit de rijke theologische geschiedenis, is het Proslogion van de middeleeuwse monnik Anselmus van Canterbury (1033-1109). Iedere keer als ik Anselmus’ Proslogion herlees, raak ik opnieuw onder de indruk van de diepgang ervan. Bij vrijwel al mijn filosofische en theologische schrijverijen zijn Anselmus’ ideeën zoals verwoord in deze tekst, op de achtergrond aanwezig.

Anselmus brengt met een elegante en trefzekere formulering God ter sprake. Een formulering waarmee Anselmus enerzijds verheldert wie God voor gelovigen is, terwijl hij anderzijds ook tegelijkertijd diepgaand worstelt met Gods onkenbaarheid en verborgenheid.

Hoewel het Proslogion vaak wordt beschouwd als een filosofisch godsbewijs, is de tekst geen filosofisch betoog, maar een uitgeschreven gebed. Het is een ‘pros-logion’, een ‘aan-spraak’. Anselmus spreekt God aan, hij dankt God en verzoekt God om zijn verstand te verlichten: ‘ik verlang er naar Uw waarheid, die mijn hart gelooft en bemint, tot op zekere hoogte in te zien. Ik zoek immers niet in te zien om te geloven, maar ik geloof om in te zien’, aldus Anselmus in de befaamde vertaling van Carlos Steel (verschenen bij Het Wereldvenster in Bussum in 1981).

Lees meer

Godsbewijzen en de dood van God (column)

Argumenten voor het bestaan van God – binnenkort verschijnt een boekje waarin Jeroen de Ridder en Emmanuel Rutten een aantal argumenten de revue zullen laten passeren. Onlangs werd er in de media al fel over gediscussieerd.

De discussie gaat vooral over de argumenten, of het gebrek eraan, of de houdbaarheid ervan. De vraag die daarbij voortdurend vermeden werd is de vraag waarom we übehraupt argumenten voor het bestaan van God zouden willen. Wat zouden die argumenten precies moeten doen? De rationaliteit van godsgeloof waarborgen? En wat zouden gelovigen ermee moeten? Of moeten gelovigen zich er juist verre van laten?

Lees meer

Joël De Ceulaer wil God niet (helemaal) kwijt. (boekbespreking)

Joël De Ceulaer is in België een bekende journalist die o.a. voor Knack werkt. Hij is ook een atheïst die dus niet in God gelooft. Toch spreekt hij in zijn boek Gooi God niet weg zijn waardering uit voor godsgeloof en stelt hij zelfs expliciet dat hij God niet helemaal kwijt wil, want “het lijkt … Lees meer

Jochemsen en De Vries nog een keer: Wat zijn mijn motieven in deze zaak?

Afgelopen zaterdag werd ik gebeld door een journalist van Trouw, die een artikel wilde schrijven over de dubieuze adviesfunctie van Jochemsen en De Vries bij de Stichting De Oude Wereld. Aanleiding was mijn blog van vorige week. Toen de journalist belde, wist ik al dat er deze week een balletje zou gaan rollen. Gisteren verscheen het artikel op de site van Trouw, en vandaag staat er ook een stuk in de gedrukte krant.

Eerlijk gezegd had ik niet verwacht dat de WUR een onderzoek zou gaan instellen (wat overigens gewoon neerkomt op: even een gesprek voeren). Ik verwacht overigens niet dat er consequenties zullen volgen. De Vries kan blijven zitten, de TU Delft lijkt het allemaal weinig te kunnen schelen. Met Jochemsen zal uiteindelijk ook weinig gebeuren, vermoed ik.

Maar wil ik dat er consequenties volgen? Ik kreeg via Twitter en Facebook allerlei vragen over wat ik er uiteindelijk mee win, met deze “heksenjacht” op “gelovige hoogleraren”. Ik had verwacht dat het wel duidelijk zou zijn. Maar niet dus. Ik zal dus nog een keer mijn best doen om het uit te leggen.

Lees meer

Het religiedebat viel tegen, maar…

Oké, een kort berichtje dan over het “nationale religiedebat” dat gisteravond in Felix Meritis werd gehouden. Ik heb het via de livestream gevolgd. Het debat als geheel viel mij wat tegen, maar toch… Een korte impressie.

Lees meer