We leven licht, aldus ethicus Frits de Lange in zijn prachtige essay Licht en zwaar: Voor zwevers en andere spirituelen, dat net voor de Maand van de Spiritualiteit bij uitgeverij Kok verscheen. Het is een welkom weerwoord aan alle zweverigheid die we tijdens die Maand over ons heen kregen, dat in zijn beknoptheid bijzonder krachtig is.
We leven licht, zo stelt De Lange. We leven in een tijd van zwevende gelovigen, van Happinezz-spiritualiteit, mindfulness, boeddhisme, levenskunstfilosofie, het kán niet op. Keus genoeg en het bricolleren van een eigen levensbeschouwing wordt alleen begrensd door de eigen verbeelding. Maar juist die lichtheid van het bestaan dreigt voor velen ook ondraaglijk te worden:
Het geloof in de vrije, door passie gedreven, tot op het bot gemotiveerde enkeling is het collectieve dogma van deze tijd. Je moet iets maken van je leven, en als het moet elke dag opnieuw iets anders, om geen loser te zijn. Innoveren is allang niet meer alleen een bedrijfsstrategie; het is een psychologisch dictaat. (…) Lichter willen leven is geen gemakzucht, maar een overlevingsstrategie. (11)
Het grote probleem, volgens De Lange is dat we ons niet meer kunnen overgeven en weten te binden. En daarmee is het bestaan verworden tot ongebonden vrijheid en onverschilligheid, en willen en durven we onszelf niet meer weg te geven aan iets of Iemand die groter is dan onszelf. Daarin schuilt volgens De Lange de tragiek van de ondraaglijke lichtheid van ons bestaan. Maar, zo is de stelling van zijn boekje, het kan ook anders…