Recensie boek Stamcellen

Recensie van: Christine Mummery, Anja van de Stolpe, Bernard Roelen, Stamcellen. Diemen/Amsterdam: Veen Magazines/Natuurwetenschap & Techniek 2006.

Serie “de Wetenschappelijke Bibliotheek van Natuurwetenschap & Techniek”. 230 pp. ISBN 908 571 93 67 / 978 90 857 103 63.

Momenteel zijn er in de Verenigde Staten, maar ook in Europa, grote discussies gaande over stamcellen. Het gaat dan met name om ethische discussies. Met name vanuit religieuze hoek komt nogal wat kritiek, waarbij ik me afvraag of de critici bekend zijn met het wetenschappelijke verhaal. Ook in Nederland wordt vooral vanuit de Christenunie de druk op stamcelonderzoek steeds groter. Dit boek is een absolute must voor wie meer wil weten over de wetenschap van stamcellen. Het beantwoordt vragen als: Wat zijn stamcellen? Wat is er momenteel bekend over mogelijkheden ervan? En wat is er wellicht op termijn mogelijk wat betreft therapieën? De schrijvers van dit boek zijn alledrie werkzaam op het gerennommeerde Hubrecht Laboratorium te Utrecht, en zijn dus deskundigen op dit terrein.

Het is geen gemakkelijk boek met veel jargon, met name in de eerste helft. Gelukkig zijn er veel kadertjes met achtergrondinformatie, en is het boek rijk geïllustreerd met foto’s en schema’s. Het werkelijk prachtig uitgegeven boek is zwaar, stevig ingebonden en gedrukt op glossy papier. Het voorwoord is van Hans Clevers en Ronald Plasterk, beide directeuren van het Hubrecht Laboratorium. Plasterk verruilde begin 2007, dus na verschijnen van dit boek, zijn directeurschap voor een ministerspost.

Een korte weergave van de inhoud:

Na de inleiding, die een overzicht geeft van de inhoud van het boek, is het eerste hoofdstuk een vrij technische inleiding in de moleculaire biologie van de cel. Dit is het moeilijkste hoofdstuk van het boek, maar noodzakelijk voor wie het stamcelverhaal wil snappen. In het tweede hoofdstuk wordt ingegaan op de embryonale ontwikkeling van mens en dier, met name de ontwikkeling van het embryo van bevruchting van de eicel tot blastocyst. Dit is de periode die voor stamceldiscussies relevant is. Het derde hoofdstuk geeft kort weer hoe de kennis omtrent stamcellen is ontstaan en wat de huidige stand van zaken is. Hoofdstukken 4 en 5 zijn de kernhoofdstukken van het boek: hierin wordt besproken wat stamcellen nu eigenlijk zijn en waar stamcellen vandaan komen. Hier komen de gegevens uit de vorige hoofdstukken samen. In hoofdstuk 6 worden kansen en risico’s besproken van het gebruik van stamcellen in de geneeskunde. Hoofdstuk 7 geeft een illustratie van stamcelgebruik, namelijk het gebruik van hartspiercellen van humane embryonale stamcellen om het hart te repareren. Hoofdstukken 8 en 9 gaan over mythes en feiten omtrent therapeutisch en reproductief kloneren. De auteurs zijn helder: therapeutisch kloneren staat nog in de kinderschoenen en reproductief kloneren (het kloneren van mensen) is vanzelfsprekend ethisch onacceptabel. Hoofdstuk 10 is een kalme beschouwing over de vraag of stamcellen een hype of een wetenschappelijke revolutie zijn (waarbij de auteurs neigen naar het laatste).

Na deze hoofdstukken volgen drie bijlagen. Bijlage A beschrijft vrij uitgebreid een aantal moleculairbiologische technieken, zoals gel-elektroforese en PCR. Bijlage B is de tekst van een brochure voor patiënteninformatie in het kader van embryodonatie voor stamcelonderzoek. Bijlage C is een zeer uitgebreide verklarende woordenlijst. Verder is het boek voorzien van een lijst van literatuur en websites, bronvermelding van de illustraties en een uitgebreide index.

Dit zeer waardevolle boek presenteert de wetenschappelijke feiten en achtergronden van een steeds hoger oplaaiende maatschappelijke discussie. Misschien een boek voor op het nachtkastje van Rouvoet?

Zie HIER voor uitgebreide informatie over het boek, en voor het interview met Christine Mummery in het programma Boeken van de VPRO.