De Duitse auteur Margrit Irgang schreef romans, maar ook meditatieve boeken over zen en spiritualiteit. Dit boek bevat aantekeningen die laten zien hoe zen in het dagelijks leven doorwerkt. Fragmentarisch als het leven zelf, maar toch een eenheid. Een bijzonder boek.
Een bespreking…
Twee jaar geleden wilde ik ontdekken welke sporen de beoefening van zen in mijn leven heeft achtergelaten. (…) Ik besloot twee jaar lang een dagboek bij te houden om mijn dagelijks leven met zen-ogen te beschouwen. (…) Het ging me om de nauwkeurige waarneming van wat er gebeurt. (11)
Dit boek is het resultaat van dat dagboek. Het is ingedeeld in twaalf maanden, maar heeft verder niets wat doet denken aan een dagboek. Het is eerder een verzameling aantekeningen of waarnemingen of herinneringen, soms aforismen, soms gedichten, soms korte essays. Ze schrijft over de dood van haar moeder, over haar ervaringen in het voormalige Oost-Duitsland, over de seizoenen, haar kat, over kwantummechanica en taal, over ontmoetingen met Poolse Joden in Warschau, over dichtkunst, over haar weerzin van supermarkten, over ziekte en gezondheid, over de naderende ouderdom, en over talloze andere onderwerpen. Fragmentarisch, zoals het leven zo vaak is, en toch voelt het boek na lezing aan als een geheel, de cirkel is rond, maar zonder dat dit werkelijk op begrip gebracht kan worden.
In alle schrijfsels komt de zen-attitude naar voren: met compassie waarnemen wat er gebeurt, dus niet alleen waarnemen wat er buiten gebeurt, maar ook wat er binnenin gebeurt, hoe Irgang dus zelf reageert op wat er buiten haar gebeurt. Ze schrijft objectief, maar maakt optimaal gebruik van de taal, waardoor sommige scenes (zoals haar beschrijving van de ontmoeting met de Poolse Joden in Warschau) aankomen als een mokerslag. Het boek is bovendien uitstekend vertaald door (zenbeoefenaar) Piet Hermans.
Dat maakt het een eerlijk boek, bijzonder goed geschreven, boeiend, filosofisch, ontroerend, en spiritueel, want dit boek laat zien hoe de spiritualiteit van zen werkt: niet door afstand te nemen van de wereld, maar juist de wereld te nemen zoals die zich aandient. Voluit in en van de wereld zijn.
Een prachtig, inspirerend boek, waarover je kunt blijven nadenken en dat je kunt blijven herlezen.
Margrit Irgang, Stralende stilte: Dagboekaantekeningen van Margrit Irgang.
Rotterdam: Asoka 2014.
ISBN 9789056703318, 204 pp., € 19,90.
Taede, “De wereld te nemen zoals die zich aandient. Voluit in en van de wereld zijn.”
Prachtig gezegd, mij uit het hart gegrepen.
Waar zijn God en het niet-wereldse dan nog voor nodig, vraag ik mij af.
@Teade: In alle schrijfsels komt de zen-attitude naar voren: met compassie waarnemen wat er gebeurt, dus niet alleen waarnemen wat er buiten gebeurt”,
Ook alert blijven wat er binnenin gebeurt inderdaad, de binnenwereld blijven observeren, alleen het woordje compassie mag je eerst wel schrappen.
Dat zou zich later eventueel spontaan aan kunnen dienen, voortspruitend uit een vorm van inzicht.