Volgens het laatste Pew-onderzoek zijn de “Nones” in de VS aan een opmars bezig, dat wil zeggen diegenen die zeggen niets te geloven, atheïsten dus. Dit zet aan het denken. Zou het kunnen dat de VS ooit het meest atheïstische land ter wereld wordt? Het lijkt onvoorstelbaar. Maar feit is dat de meest orthodoxe gelovige die van zijn of haar geloof afvalt daarna vaak de meest rabiate atheïst wordt. Zeker weten laat geen twijfel toe, en het ene zeker weten wordt dus door het andere vervangen. Zou het dan niet zomaar kunnen dat wat nu het meest gelovige land ter wereld is, ooit het meest atheïstische wordt? Ja, het lijkt onvoorstelbaar, maar dat is het niet.
11 gedachten over “Op zoek naar de grenzen van voorstelbaarheid: Van een gelovig land naar een natie van atheïsten?”
Reacties zijn gesloten.
Atheïsme is geen goddeloos spiegelbeeld van theïsme, maar gewoon uitgaan van het kenbare en daar logische conclusies aan verbinden. Het is wel degelijk mogelijk dat fervente gelovigen het licht zien en gezonde twijfel gaan toelaten. Ik zie de VS nog niet meteen het meest redelijke land ter wereld worden, maar in theorie kan het!
Ik betwijfel het. De USA heeft een heel specifieke sociale situatie waardoor affiliatie bij een kerk erg handig blijft. Het gebrek aan een goed staat-georganiseerde vangnet maakt het belangrijk dat je op een lokaal sociaal netwerk kan terugvallen. Wie is dat? Kinderen gaan vaak ver van hun ouders wonen, dus vaak is het onmogelijk om op grootouders beroep te doen voor de kleinkinderen. Vriendennetwerken zijn sterker, maar dankzij een kerk kan men zijn netwerk nog verder vergroten: bij wie kan ik een tweedehands auto kopen, wiens kinderen zijn betrouwbare babysits etc. Auteurs als Rodney Stark, Azim Shariff etc tonen aan dat dergelijke pragmatische consideraties een belangrijke rol spelen, en de vraag is of een atheïstisch netwerk je diezelfde steun biedt. Komt de lokale CFI branche ter hulp als je een dure (onbetaalbare) kankerbehandeling moet ondergaan? Misschien wel, misschien niet. Maar een lokaal kerknetwerk kan wel over de brug komen. Er is niet voor niks een correlatie tussen goede sociale voorzieningen (Denemarken etc) en lage religiositeit, een correlatie die in diverse studies wordt opgemerkt (Verweij et al 1997, bijvoorbeeld, of Zuckermans review paper). Als het verder gaat zoals het nu is in de USA, zie ik die sociale voorzieningen nog niet snel oprijzen. De reden waarom de nones desalniettemin vermeerderen, ondanks dit duidelijke voordeel van religie in praktische domeinen is niet duidelijk. Het gaat zeker niet beter nu in de USA dan pakweg 20 jaar geleden.
“Volgens het laatste Pew-onderzoek zijn de “Nones” in de VS aan een opmars bezig, dat wil zeggen diegenen die zeggen niets te geloven, atheïsten dus.”
Mispoes. Het gaat om ietsisten.
Zelfs de website van de Friendly Atheïst, waar je naar toe linkt, bevat een grafiek waarin degenen die aangeven geen levensbeschouwelijke affiliatie te hebben scherp worden onderscheiden van atheïsten en zelfs van agnosten.
Het rapport ‘Nones on the Rise‘ (pdf) zelf stelt:
“However, a new survey by the Pew Research Center’s Forum on Religion & Public Life, conducted jointly with the PBS television program Religion & Ethics NewsWeekly, finds that many of the country’s 46 million unaffiliated adults are religious or spiritual in some way. Two-thirds of them say they believe in God (68%). More than half say they often feel a deep connection with nature and the earth (58%), while more than a third classify themselves as “spiritual” but not “religious” (37%), and one-in-five (21%) say they pray every day. In addition, most religiously unaffiliated Americans think that churches and other religious institutions benefit society by strengthening community bonds and aiding the poor.” (p.9/10)
Misschien een idee om een rapport eerst even door te bladeren voordat je er commentaar op levert…
Tjerk,
Jij komt ook weer eens langswaaien en begint meteen te schelden? Ik geef geen commentaar op het rapport. Ik geef een commentaar naar aanleiding van het rapport. Bovendien, volgens Plasterk waren “ietsisten” eigenlijk ook atheïsten, dus het is maar hoe je het bekijkt.
Zoek de verschillen:
Taede Smedes: “Volgens het laatste Pew-onderzoek zijn de “Nones” in de VS aan een opmars bezig, dat wil zeggen diegenen die zeggen niets te geloven, atheïsten dus.”
Pew: “a new survey (…) finds that many of the country’s 46 million unaffiliated adults are religious or spiritual in some way. Two-thirds of them say they believe in God (68%). More than half say they often feel a deep connection with nature and the earth (58%), while more than a third classify themselves as “spiritual” but not “religious” (37%), and one-in-five (21%) say they pray every day. “ (p. 9/10)
Wat Plasterk er als autoriteitsargument mee te maken heeft, zie ik even niet.
Overigens geef ik bij deze onmiddellijk toe dat ik zelf ook iets al te haastig invulde wat Pew nu met “godsdienstig ongeaffilieerden” bedoelde (ietsisten, dacht ik), want klaarblijkelijk rekent Pew daar ook agnosten en atheïsten toe, maar dat is wel een minderheid.
Pew schat het aantal atheisten in de VS op grond van haar enquête in op 2,4% van de Amerikaanse bevolking. De grote groei zit ‘m in het aantal ietsisten dat zich niet verbonden voelt/weet aan een godsdienstige denominatie/geloofsrichting.
Zo je naar aanleiding van dit rapport zou willen speculeren over de sociaal-demografische toekomst van de VS, dan zou je = op basis van dit rapport – veeleer denken aan een groeiend aandeel ietsisten. De VS gaan misschien wel Europa achterna!
Voor een atheïst als ik is het natuurlijk verheugend als het geloof in het algemeen, en niet alleen het christendom, een stapje terug gaat doen. De US heeft wetenschappelijk een vooraanstaande plaats. De boekenmarkt wordt overspoeld met (populair-) wetenschappelijke literatuur. Het is voor mij onbegrijpelijk dat bovenstaand proces niet eerder heeft plaatsgevonden. Mogelijk staat de wetenschap op afstand van de gemiddelde Amerikaan. De evolutietheorie die toch al zo´n 150 jaar bestaat is nog steeds niet in zijn algemeenheid aanvaard.
Maar nu doet zich een ander fenomeen voor dat volgens mij voor de religie veel gevaarlijker is dan de wetensschap die met zijn bewijzen het geloof tegenspreekt. Nu wordt het christelijke geloof van binnen uit bestreden door afgestudeerde theologen en ex-geestelijken. Een bekend voorbeeld hiervan is de ex-evangelist en componist van bekende christelijke liederen Dan Barker. Onlangs kocht ik een interessant boek van John W. Loftus ook een ex-predikant uit de conservatieve hoek, geheten “Why I Became An Atheist”. Deze deskundige laat bladzijde voor bladzijde zien dat de Bijbel vol tegenstrijdigheden staat. Ook geeft hij volgens mij, helder aan dat de authenticiteit en de historiciteit van de diverse bijbelboeken ver te zoeken is. Hij raadt gelovigen dan ook aan het eigen geloof te bezien met dezelfde kritiek waarmee zij naar andere godsdiensten kijken. Ook bindt hij openlijk de strijd aan met bekende apologeten zoals Dr Graig, zijn leermeester en de godsdienst flosoof met de Nederlandse, zelfs Friese naam, zoals jij onlangs trots vermelde, Plantinga.
Het zijn vooral de jongeren die niet meer bij een kerk willen behoren. Zo kan men in het boek van Victor Stenger “The Fallacy Of Fine Tuning” lezen dat 28% van de Amerikanen tussen de leeftijd van 18 en 29 jaar zich hebben losgemaakt van elke religie. Niet iedereen werd door deze stap, agnost of een atheïst. Ongeveer de helft heeft een andere “spiritualiteit” aangenomen, gebaseerd op het instinct dat er toch “iets” moet zijn dat interactie heeft met de mensheid.
Hoe zich dat verder zal ontwikkelen, niemand weet dat, wel weten wij dat de wetenschap die in de tijd van Galileï pas goed op gang kwam, de religie als het ware dwong stapsgewijs terug te treden. Daarom moest de kerk zichzelf steeds weer aanpassen. Eenmaal zal ook daar de rek uit zijn.
Cor Haagsma.
@Cor Haagsma
De verklaring is volgens mij wat simpeler. Jongeren tegenwoordig worden allang niet meer beïnvloed door maar één cultuur, één geloof, slechts enkele informatiebronnen, of maar een paar ‘grote voorbeelden’.
De wereld is de laatste paar decennia een stuk kleiner geworden. Als je als cultuur er tegenwoordig in slaagt om jouw cultuur en jouw religie mono aan je jeugd te leren dan ben je knap censurerend bezig. De jeugd van tegenwoordig heeft vergelijkingsmateriaal en dus gaan ze zelf nadenken (daar worden ze door de oneindige informatiestroom door gedwongen). Dan is het zelfs logisch te noemen dat religie het onderspit delft. Niet langer is het ‘natuurlijk’ om enkel te geloven wat je ouders geloven of wat de cultuur in jouw omgeving is – Het is niet langer ‘natuurlijk’ om die als enige mogelijkheid te beschouwen voor de jeugd. De ‘omgeving’ waar jongeren in opgroeien bestaat opeens uit ontelbaar veel andere informatiebronnen en invloeden, de mensheid is met al haar culturen (en dus ook religies) langzaam maar zeker aan het versmelten tot een mengelmoes aan culturen – vrijelijk toegankelijk voor iedereen die maar interesse heeft.
Internet. De mensen van onder de 30 zijn er mee opgegroeid.
Religie heeft concurrentie gekregen. Dat had ze voorheen niet.
@Cor Haagsma; ik denk dat je nu een beetje projecteert wat je zelf indrukwekkend of geweldig vindt, want er is geen enkele aanleiding om te denken dat de groei van die ietsisten wordt veroorzaakt door boeken van tot het atheïsme bekeerde ex-geestelijken die het traditionele geloof op de korrel nemen.
Het lijkt mij eerder voor de hand liggen dat er nu een generatie dertigers en twintigers is opgegroeid wiens ouders misschien nog nominaal ‘methodist’ of ‘luthers’ of ‘katholiek’ of vult-u-maar-in waren, maar die zelf niet christelijk is opgevoed en ook geen behoefte voelt uit loyaliteit aan het nest in te vullen dat ze tot een christelijke geloofsrichting behoren.
Die generatie zoekt zelf hun weg op de spirituele markt, shopt wat hier, pikt wat daar, al naar gelang het in hun mentale interieur te pas komt.
@Helen. Wiens brood men eet, diens woord men spreekt. Jammer dat wat mensen als waarheid aannemen hiervan zo sterk afhankelijk is. Ik verdenk het christendom er overigens stiekem van dat de sociale boodschap niet zozeer voortgekomen is uit oprechte bewogenheid voor medemensen als wel uit het streven om zieltjes te winnen. In landen als Algerije doen moslimfundamentalisten dat bijvoorbeeld ook om meer steun te krijgen onder het volk.
Misschien dat in de VS Obamacare een klein beetje helpt de bevolking aan het denken te zetten? Of houdt dat allemaal weer op als de Republikeinen na de aanstaande verkiezingen aan de macht komen?
Kees de Vries, zo zie je maar weer: atheïsme is opium voor burgers van de verzorgingsstaat.
Voor de duidelijkheid, ‘atheisten’ zijn mensen die expliciet ontkennen dat er een god of goden bestaan (i.t.t. agnosten), alhoewel ze dat net zo min natuurwetenschappelijk kunnen bewijzen als dat natuurwetenschappelijk het bestaan ervan wel bewezen kan worden. Verschil is echter dat ‘geloof’ in welke vorm dan ook erkent dat het niet te ‘bewijzen’ valt, het heet niet voor niets geloof. Amerika zal niet snel het meest atheistisch worden, niet in deze eeuw denk ik in ieder geval.