De frisse hervertelling van Werner Pieterse (boekbespreking)

Omslag van “Waar ik je zoek” van Werner Pieterse (bron afbeelding: Bol.com)

Ik zal maar meteen bekennen dat ik niet houd van hervertellingen van bijbelse verhalen. Theologische vernieuwing begint volgens mij niet bij een modernisering van eeuwenoude verhalen. En ik houd ook niet van pogingen om bijbelverhalen actueel te maken door er eigentijdse voorbeelden bij te geven, of voorbeelden uit kunst.

Ik zal dan ook niet ontkennen dat ik met tegenzin begon aan het boek Waar ik je zoek van Werner Pieterse. Ik weet niet precies waarom ik er toch aan begon, er liggen nog stapels boeken te wachten, maar toch pakte ik dit boek van mijn ‘nog-te-recenseren’ stapel en begon erin te lezen. En verdomd, ik werd er nog door gepakt ook. Niet meteen op de eerste pagina, maar al doorlezend toch gaandeweg.

Pieterse neemt een aantal cruciale verhalen uit de Bijbel – Genesis, Kaïn en Abel, de uittocht uit Egypte, Koningen en Kronieken, de evangeliën – en gaat daar creatief mee aan de slag. Stukken uit de Statenvertaling worden afgewisseld met parafrases, reflecterende stukken en verwijzingen naar moderne kunst. Het is niet nieuw wat Pieterse doet, maar hij doet het wel goed. Langzaam smeden de verschillende delen zich aaneen tot het grootse verhaal dat de rode draad is van het Oude en Nieuwe Testament. Verhalen van hoe God met zwervers meegaat of van mensen zwervers maakt. Hoe God mensen de woestijn in drijft en laat verlangen naar nieuw land. Hoe God moeders zoekt, een kind verkiest en opnieuw geschiedenis begint.

De verhalen worden niet verteld als religieuze verhalen. Je hoeft niet gelovig te zijn om de verhalen zo te lezen. Sterker nog, ik denk dat een boek als dit juist een aanrader is voor mensen die weinig tot niets van de Bijbel weten. Pieterses boek deed me in dat opzicht denken aan Stephen Fry’s briljante Mythos, waarin Fry de Griekse mythen opnieuw vertelt (op soms erg humoristische wijze) en aan het narratief een persoonlijke smaak geeft. Dat doet Pieterse ook. Hij doet dat niet als gelovige, ik kon er tenminste niet een heel duidelijke theologische of gelovige bias in ontdekken. Ook de vreemdheid en gewelddadigheid van de bijbelse vertellingen komen bij Pieterse goed tot zijn recht. Met name de inname van het land Israël wordt in al zijn bloeddorstigheid verteld, er wordt niets mooier gemaakt dan het is, maar wie Game of Thrones niet kan waarderen vanwege het groffe geweld, zal ook met Pieterses hervertelling wellicht moeite hebben. Want ook daar worden zonen voor de ogen van hun vader vermoord, leiders levend in stukken gehakt of gespietst, en worden rottende lijken als trofeeën aan stadsmuren gehangen.

Pieterse loopt dan ook niet weg voor moeilijke vragen. De bijbelse mensen die JHWH achterna lopen en moorden in zijn naam – waar ligt de grens van de godsdienstwaanzin? Was Simson niet gewoon een terrorist? Want wie is die JHWH eigenlijk? In de hele Bijbel komt God nooit als een entiteit aan de orde. Hij is in de hele Bijbel slechts een stem die spreekt, roept, beveelt, enzovoorts. En als Jezus ten tonele verschijnt, verdwijnt God zelfs geheel van het toneel. God zwijgt sindsdien. Sindsdien klinken alleen nog stemmen van mensen óver God. Met Jezus neemt de mens de plaats van God in. Het zijn ongemakkelijke noties vol spanning waar Pieterse geen oplossing voor aandraagt. En daarin zit de kracht van dit boek.

Toegegeven, dit is geen revolutionair of baanbrekend boek. Maar ik merkte toch dat ik af en toe bij bepaalde formuleringen of gedachten bleef hangen, die me troffen. Waar ik over na bleef denken. Dar komt nog eens bij dat het boek verzorgd in kleur is uitgegeven. Mocht je dus nog op zoek zijn naar een niet al te oppervlakkig boek om de komende weken mee te nemen op zomervakantie, kan ik je Waar ik je zoek van Werner Pieterse van harte aanraden.

Waar ik je zoek. Verhalen van zwervers, koningen, moeder en kind.

Werner Pieterse.

Kok, 2018. Paperback. 191 pp.

ISBN 9789043529624. € 19,99