De ‘constructieve theologie’ van Catherine Keller helder uitgelegd (boekbespreking)

Boekomslag
Boekomslag (bron: Pthu.nl)

Ik herinner me nog toen ik op de middelbare school zat, dat je boeken had met daarin louter samenvattingen van andere boeken. Die gebruikte je bij het samenstellen van je leeslijst. Ik moest daaraan denken toen ik Rick Benjamins’ nieuwste boekje over de constructieve theologie van Catherine Keller las. Het is een samenvatting van een aantal van haar hoofdwerken, en ook niet meer dan dat. Ofschoon ik het denken van Keller bijzonder interessant vind, zal ik aan dit boekje dus niet veel woorden wijden. Het is tamelijk zinloos om een uitgebreide samenvatting van een samenvatting te schrijven. Maar ik kan het toch niet laten aan dit boekje enige aandacht te geven, met name in de hoop dat toch meer mensen het werk van Catherine Keller zullen ontdekken.

Want terwijl in Nederland Catherine Keller (1953) vrijwel onbekend is, wordt ze in de VS gezien als een van de toonaangevende theologen van onze tijd. In haar zeer eigenzinnige (en, toegegeven, moeilijk toegankelijke) ‘constructieve theologie’ combineert ze procestheologie, feministische theologie als vorm van bevrijdingstheologie, en postmoderne mystieke of apofatische (‘negatieve’) theologie. Het resultaat is een holistische theologie waarin de notie van ‘relaties’ centraal staat.

Ik kan niet anders dan zeggen dat de vrijzinnige theoloog Rick Benjamins in dit kleine boekje (want slechts 128 pagina’s lang) een zeer geslaagde poging om het gedachtegoed van Keller voor een theologisch geïnteresseerd publiek in te leiden. Hij doet dat door de argumentatielijnen van Kellers hoofdwerken samen te vatten. Benjamins geeft ook zelf toe dat het oppervlakkig is maar ofschoon niet altijd eenvoudig, maakte het boekje mij toch nieuwsgierig naar meer. Zo gaat hij in op Kellers ideeën omtrent apocalyptisch denken, scheppingstheologie en haar ‘apofatisch panentheïsme’. Het wordt duidelijk uit dit boekje dat Keller een denker is die vooral liberale/vrijzinnige gelovigen zal aanspreken. Ook is het boekje vanwege de beknoptheid en de complexiteit van Kellers denken niet altijd even gemakkelijk leesvoer. Wel moet ik zeggen dat Benjamins een uitstekende invalshoek heeft gevonden die hem in staat stelt de basisideeën van Keller al in het eerste hoofdstuk uit te leggen waarna hij die in de volgende hoofdstukken verder kan verdiepen en uitleggen.

Catherine Keller
Catherine Keller (Bron: Wikipedia)

Benjamins gebruikt verder afzonderlijke kaders om bepaalde ideeën of stromingen wat nader te belichten. Ook handig is een lijst van Kellers hoofdwerken zodat wie zich daartoe geroepen voelt, zich meteen verder kan oriënteren. Wat echt jammer is – en dus dit boekje niet boven het niveau van een uitgebreide samenvatting uittilt – is dat een evaluatie ontbreekt. Ik had een afsluitend hoofdstuk verwacht waarin Benjamins toch iets zegt over de wijze waarop Kellers theologie is gerecipieerd, welke kritische kanttekeningen erbij te plaatsen zijn, etcetera.

En erg jammer is het foute Nederlands in de titel (het had ‘Kellers constructieve theologie’ in plaats van ‘Keller’s’ moeten zijn). Daar had ook de uitgever beter op moeten letten.

Hoe dan ook hoop ik dat dit boekje mensen zal aanzetten om zich in Catherine Kellers denken te verdiepen. Daarbij zal men het Engels wel machtig moeten zijn, want er is niets van haar in het Nederlands verkrijgbaar en ik verwacht eerlijk gezegd ook niet dat er boeken van haar vertaald zullen worden.

Catherine Keller’s constructieve theologie.

Rick Benjamins.

Uitgeverij Skandalon, 2017. Paperback. 128 pp.

ISBN 9789492183507. € 15,00