Je kunt je jarenlang totaal verliezen in de bestudering van de historische samenhang van alles. Maar wie nu een snel maar goed overzicht wil hebben van wat de natuurwetenschappen te zeggen hebben over de geschiedenis van alles – van de oerknal tot en met het ontstaan van de menselijke beschaving – is er nu een uitstekend boek verkrijgbaar: Het begin van alles in tweehonderd pagina’s (min of meer) van David Bercovici. Het perfecte boek voor in de vakantiekoffer…
Bercovici is hoogleraar geologie en geofysica aan Yale University. Zijn boek is het resultaat van een collegereeks die hij sinds 2008 aan Yale geeft over de oorsprong van ‘alles’. Hij is bescheiden: hij beseft dat het boek geen al te diepgravende geschiedenis is, je moet het boek dan ook beschouwen als een ‘greatest hits’ van het universum. Het doel van het boek, aldus Bercovici, is ‘om, voor zover mogelijk, in de beste zin van het woord oppervlakkig te zijn, op het kale, biljartbalgladde af’ (9). Dat klinkt negatief, maar is het juist niet!
Het is een boek met grote lijnen waarin Bercovici de belangrijkste wetenschappelijke hypotheses beschrijft over hoe alles is ontstaan – van de oerknal, via het ontstaan van de eerste sterren naar het ontstaan van ons zonnestelsel, de aarde met haar eigenaardige platentektoniek, oceanen, de atmosfeer en het klimaat, tot en met het ontstaan van leven en uiteindelijk het ontstaan van de menselijke beschaving. En dat alles in minder dan 200 pagina’s (want het boek bevat ook nog een heel aantal pagina’s met ‘verder lezen’-suggesties).
Ik geef toe: Bercovici is geen Carl Sagan. Ofschoon het geen gortdroog betoog is, is het ook geen poëtisch boek dat wil inspireren. Het is duidelijk een boek voor lezers die nieuwsgierig zijn naar feiten. Dat laat echter onverlet dat het boek wel diepe verwondering oproept omdat Bercovici op een zeer leesbare en luchtige wijze laat zien hoe alles met alles samenhangt, waardoor ook duidelijk wordt hoe de verschillende wetenschappen onderling samenhangen. Bovendien toont het boek bescheidenheid, want Bercovici geeft netjes aan welke wetenschappelijke puzzels er nog zijn (en dat zijn er nogal wat).
Ondanks de beknoptheid, de heerlijk luchtige toon en de uitstekende vertaling is het soms wel eventjes doorbijten. Met name het hoofdstuk over leven vond ik tamelijk taai, vermoedelijk omdat hij hier wel heel erg veel informatie condenseert. Maar toch: Bercovici houdt de lezer in het oog, vat samen en geeft de grote lijnen uitstekend weer. Dit is geen boek waar je makkelijk het spoor bijster raakt.
Dit boek is wetenschapspopularisatie op zijn best. Want niet alleen draagt het kennis over, maar tegelijkertijd prikkelt het de nieuwsgierigheid. Een ander boek als dit ken ik in het Nederlands niet. En dus is het een aanrader.
(P.s. een aantal jaren geleden verscheen het boek De kortste geschiedenis van ons leven: Van oerknal tot moderne mens van Harald Lesch en Harald Zaun in het Nederlands. Ik heb dit boek in het originele Duits gelezen en vond het verbluffend goed. De Nederlandse uitgave is niet langer nieuw leverbaar. Een ander boek dat een ‘kleine geschiedenis van alles’ belooft, is van Bill Bryson, dat overigens in verschillende uitvoeringen verkrijgbaar is, zie HIER en HIER. Dat boek is echter ruim twee keer de omvang van dat van Bercovici. En ook is Bryson zelf geen wetenschapper – wat uiteraard geen kritiekpunt is, maar wel aangeeft dat dit boek een ander uitgangspunt heeft.)
Het begin van alles in tweehonderd pagina’s (min of meer).
David Bercovici.
Uitgeverij Prometheus, 2017. Paperback. 200 pp.
ISBN 9789044632965. € 16,99